Οι βλαβερές συνέπειες της Υπεριώδους Ακτινοβολίας το καλοκαίρι στο δέρμα

Υπεριώδης ακτινοβολία ονομάζεται η περιοχή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας της οποίας το μήκος κύματος στο κενό κυμαίνεται περίπου μεταξύ 380 και 60 νανομέτρων (nm)^[1] .

Υπάρχουν τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολίας^[2]:

UV-A: Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 320 και 400 νανόμετρα. Είναι το πιο ακίνδυνο είδος.
UV-B: Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 280 και 320 nm. Αυτή προκαλεί το μαύρισμα, αλλά μπορεί να γίνει επικίνδυνη.
UV-Γ: Αυτή η ακτινοβολία κυμαίνεται στο κενό μεταξύ 40 nm και 280 nm . Είναι το πιο επικίνδυνο είδος της υπεριώδους ακτινοβολίας, καθώς με αυτήν έχουν επιτευχθεί εργαστηριακά μεταλλάξεις.

Κύρια πηγή υπεριώδους ακτινοβολίας είναι ο ήλιος[1]. Φτάνει στη γη μέσω της επανεκπομπής της από τη στρατόσφαιρα. Είναι επικίνδυνη ακτινοβολία και το στρώμα του όζοντος προστατεύει την επιφάνεια της γης από αυτήν. Αυτός είναι ο λόγος που η τρύπα του όζοντος είναι σοβαρό οικολογικό πρόβλημα.

Ποιες είναι οι συχνότερες δερματοπάθειες του καλοκαιριού;

Το δέρμα και τα μάτια είναι τα όργανα που υφίσταται την μεγαλύτερη έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Αν και τα μαλλιά και τα νύχια είναι περισσότερο εκτεθειμένα, είναι λιγότερο σημαντικά από ιατρικής άποψης. Η έκθεση στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να καταλήξει σε άμεσα και σε χρόνια προβλήματα υγείας του δέρματος, των ματιών και του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και σε βλάβες στο DNA.

Ηλιακό έγκαυμα που προκαλείται από την UVB ακτινοβολία (280-320νμ)

Η χωρίς προστασία έκθεση στον δυνατό ήλιο, ιδιαίτερα σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, μπορεί να προκαλέσει ηλιακό έγκαυμα 1 – 5ου, το οποίο αρχικά εμφανίζεται με κοκκίνισμα και στη συνέχεια μπορεί να εξελιχθεί σε πιο έντονη μορφή με την παρουσία φυσαλίδων. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ηλιακό έγκαυμα κυρίως σε νεαρές ηλικίες θεωρείται προδιαθεσικός παράγοντας για την εμφάνιση καρκίνου του δέρματος στην ενήλικη ζωή.

Αντιμετωπίστε το ηλιακό έγκαυμα τοποθετώντας κρύα επιθέματα (εμποτισμένες γάζες με φυσιολογικό ορό) σε ήπια εγκαύματα και ενυδατώνοντας συνεχώς το δέρμα. Ακόμη, συνίσταται η τοπική εφαρμογή κορτιζονούχων σκευασμάτων για την αντιμετώπιση της φλεγμονής και του άλγους, και η παραμονή σε σκιερό και δροσερό περιβάλλον. Για σοβαρότερα εγκαύματα, επισκεφτείτε το πλησιέστερο νοσοκομείο ή κέντρο υγείας.

Φωτοδερματίτιδα

Ο συνδυασμός ορισμένων χημικών ουσιών που περιέχονται σε καλλυντικά ή ακόμη η χρήση αρωμάτων που έχουν τοποθετηθεί στο φωτοεκτεθειμένο δέρμα και η ακόλουθη έκθεσή του στην ηλιακή ακτινοβολία, μπορεί να προκαλέσει έντονο εξάνθημα με φαγούρα. Οπότε, η αποφυγή τους πριν την έκθεση στον ήλιο, ιδιαίτερα τα άτομα που έχουν ευαισθησία είναι απαραίτητη.

Πολύμορφο εξάνθημα εκ φωτός

Συνήθως εμφανίζεται στην αρχή του καλοκαιριού, στις πρώτες εκθέσεις δέρματος στον ήλιο και μάλιστα υποτροπιάζει την ίδια εποχή του χρόνου. Εκδηλώνεται με κοκκινίλες, επάρματα (βλατίδες) έως και φυσαλίδες σε περιοχές του δέρματος που ήταν προστατευμένες και πρωτοεκτείθονται στην ηλιακή ακτινοβολία. Το εξάνθημα συνοδεύεται με φαγούρα. Όσο προσαρμόζεται το δέρμα στην έκθεση στον ήλιο, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, παρουσιάζει και σταδιακή βελτίωση. Η χρήση αντηλιακών και κατάλληλης αγωγής βοηθούν για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Ύποπτοι σπίλοι (ελιές) και καρκίνοι του δέρματος ( βασικοκυτταρικο , ακανθοκυτταρικό )

Ένας σημαντικός παράγοντας για τη μετάπτωση μια ελιάς σε κακοήθεια ή ακόμα και η εκ νέου εμφάνισή της είναι η αθροιστική ισχυρή ηλιακή ακτινοβολία. Καλό είναι να γνωρίζουμε ένα βασικό κανόνα ο οποίος πρέπει να μας καθοδηγεί στο να εποπτευόμαστε ύποπτες βλάβες για κακοήθες μελάνωμα και να απευθυνόμαστε άμεσα στον δερματολόγο μας.

Είναι ο λεγόμενος κανόνας ABCDE που σημαίνει «Α» (asymmetry), η βλάβη να έχει ασύμμετρο σχήμα , «Β» (border) ασαφή όρια «C” (color), περισσότερο από ένα χρώμα, «D” (diameter), διάμετρο πάνω από 5-6 χιλιοστά «E” (evolving) γρήγορη εξέλιξη και αλλαγή της ελιάς. Καλό θα ήταν επίσης, να γίνεται συχνά αυτοέλεγχος των ελιών μας με την βοήθεια ενός καθρέφτη έτσι ώστε να μπορούμε να ελέγχουμε και τις πιο δύσκολες περιοχές και φυσικά να έχουμε πάντα στο μυαλό μας το πιο σημαντικό ότι η πρόληψη σώζει ζωές.

Ακτινικές Υπερκερατώσεις

Οι βλάβες αυτές παρουσιάζονται στις φωτοεκτεθειμένες περιοχές , κυρίως στο κεφάλι, πρόσωπο, λαιμό και χέρια σε άτομα μέσης και μεγάλης ηλικίας. Πρόκειται για κοκκινωπές βλάβες με κεντρικό λέπι. Οι βλάβες αυτές θεωρούνται προκαρκινικές και αν παραμεληθούν μπορούν να μεταπέσουν σε καρκίνο δέρματος. Για την θεραπευτική αντιμετώπιση των ακτινικών υπερκερατώσεων προτείνεται η αφαίρεσή τους με κρυοθεραπεία με υγρό άζωτο, ηλεκτροκαυτηριασμό, εφαρμογή τοπικών εξειδικευμένων θεραπευτικών σκευασμάτων.

Μυκητιάσεις

Παθήσεις του δέρματος που η ζέστη και η υγρασία ευνοούν την ανάπτυξή τους. Οι πιο συχνές μορφές είναι:

Ποικιλόχρους πιτυρίαση: Εμφανίζεται με διάσπαρτες κηλίδες , συνήθως ανοιχτού καφέ χρώματος και εντοπίζονται περισσότερο στη ράχη στους ώμους και στο θώρακα. Αυτή η μορφή μυκητίασης μεταδίδεται σε κοινόχρηστους χώρους, όπως σε γυμναστήρια και βεβαίως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην άμμο και στις ξαπλώστρες της παραλίας. Η χρήση πετσέτας που θα ακουμπά το δέρμα από συγκεκριμένη πλευρά είναι απαραίτητη.
Μυκητιάσεις ποδιών: Εντοπίζεται κυρίως ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών με φαγούρα, κοκκίνισμα, ξεφλούδισμα έως και σκισίματα του δέρματος και την όλη εικόνα συνοδεύει δυσοσμία. Η παραμονή των ποδιών για πολλές ώρες σε κλειστά και ακόμη χειρότερο συνθετικά παπούτσια προκαλεί αυξημένη υγρασία οπότε αναπτύσσονται ιδανικές συνθήκες για την εμφάνιση μυκήτων.
Παράτριμμα: Παρουσιάζεται σε πτυχές του δέρματος όπως ανάμεσα στα γεννητικά όργανα, στις μασχάλες και κάτω από το στήθος. Οι θέσεις εντόπισής του έχουν άμεση σχέση με τον κακό αερισμό των προαναφερόμενων περιοχών και ιδιαίτερα το καλοκαίρι με τη ζέστη και την υγρασία αναπτύσσεται εύκολα το παράτριμμα.

Ως κοσμετικές αντιδράσεις η ακτινοβολία μπορεί να δημιουργησει επίσης

Φωτογήρανση UVA 320 -400 nm

Η χρόνια έκθεση στον ήλιο χωρίς τη σωστή προστασία προκαλεί τη λεγόμενη φωτογήρανση, που όπως δηλώνει ο όρος σημαίνει πρόωρη γήρανση του δέρματος, το οποίο γίνεται πιο τραχύ, εμφανίζει έντονες ρυτίδες και χάνει τη σφριγηλότατά του.

Πανάδες (μέλασμα, χλόασμα)

Είναι αυτές οι ενοχλητικές κηλίδες που το χρώμα τους κυμαίνεται από καφετί έως πολύ σκούρο, σχεδόν μαύρο. Εμφανίζονται ποιο συχνά σε γυναίκες και κυρίως στο πρόσωπο. Βέβαια εκτός της ηλικιακής ακτινοβολίας επίσης, ορμονολογικά αίτια, κληρονομική προδιάθεση, κάποια φάρμακα ( αντισυλλιπτικά) και μερικά συστατικά καλλυντικών παίζουν σημαντικό ρόλο για την πρόκλησή τους.

Τέλος, η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να επηρεάσει την αναζωπύρωση του επιχείλιου έρπητα, ή ερυθηματώδους λύκου καθώς επίσης και άλλων φωτοευαίσθητων χρόνιων δερματοπαθειών.

Συμβουλές για προστασία από τις βλαβερές συνέπειες της ηλιακής ακτινοβολίας

Προστατέψτε το δέρμα σας από τις βλαβερές συνέπειες της ηλιακής ακτινοβολίας τηρώντας συστηματικά μερικούς απλούς κανόνες στην καθημερινότητά σας:

Αποφύγετε την αλόγιστη και απότομη έκθεση στον ήλιο κυρίως το καοκαίρι από τις 10 π.μ. έως τις 3 μ.μ.
Κάνετε χρήση και συχνή ανανέωση του αντιηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας 30΄ με δεικτη SPF50 πριν την έκθεσή σας στον ήλιο και επαναλάβετε την επάλειψή του κάθε 2 ώρες.
Μην ξεχνάτε να ανανεώνετε το αντιηλιακό σας κάθε φορά που ιδρώνετε, κάνετε μπάνιο ή βγαίνετε από τη θάλασσα.
Μην αφήνετε ακάλυπτα σημεία του σώματος, ιδιαίτερα τις ημέρες με αυξημένη θερμοκρασία. Φορέστε καπέλο, γυαλιά με φίλτρο UV, ελαφρά ένδυση και συχνή λήψη υγρών.
Aναζήτηση σκιερού μέρους το καλοκαίρι
Προστασία των ευπαθών ομάδων κυρίως παιδιών και ανοικτόχρωμου τύπου δέρματα.

Η σωστή χρήση αντηλιακών, ο κατάλληλος ρουχισμός, η πρόληψη και η έγκαιρη επίσκεψη στον δερματολόγο όταν παρατηρούμε βλάβες του δέρματος ιδιαίτερες και επίμονες θα δώσουν τις χρησιμότερες λύσεις.

Δρ.Κωνσταντίνος Συμεωνίδης ΜD

Δερματολόγος – Κοσμητολόγος